Pagefile.sys บน Windows คืออะไร ? เราสามารถลบมันทิ้งได้หรือไม่ ?

Pagefile.sys บน Windows คืออะไร ? ลบทิ้งได้ไหม ?
(What Is Pagefile.sys in Windows ? Should You Delete It ?)

หากคุณเคยสังเกตถึงที่มาที่ไปของไฟล์ระบบต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นไฟล์สกุล .dll หรือไฟล์ .sys ไฟล์หนึ่งที่หลาย ๆ คนมักไม่รู้ที่มาที่ไปของมันก็คือไฟล์ที่ชื่อว่า "Pagefile.sys" ด้วยชื่อที่ไม่บ่งบอกหน้าที่อะไร รู้แค่ว่าเป็น "หน้าไฟล์" แต่ก็ไม่รู้ว่าเป็นไฟล์อะไร บางครั้งมีขนาดเล็ก บางครั้งก็มีขนาดใหญ่ ตกลงไฟล์นี้มันคืออะไร มีหน้าที่ไว้ทำอะไร แล้วเราสามารถลบมันได้ไหม ไปทำความรู้จักกับมันกันค่ะ

Pagefile.sys คืออะไร ?
(What is Pagefile.sys ?)

Pagefile.sys คือไฟล์ระบบของ ระบบปฏิบัติการ Windows (.sys เต็ม ๆ ก็มาจากคำว่า "System" นั่นแหละ) มันเป็นไฟล์ที่เก็บไว้สำหรับ หน่วยความจำหลัก RAM (Random Memory Access) ในเครื่องของคุณ หรือที่เป็นที่รู้จักกันอีกชื่อว่า หน่วยความจำทางกายภาพ เมื่อ RAM ในเครื่องคอมพิวเตอร์ของคุณเริ่มเหลือหน่วยความจำในการทำงานไม่พอ มันก็จะใช้บรรดา Pagefile ที่ว่านี่ล่ะ เพื่อทำการออฟโหลดข้อมูลที่ไม่ต้องการ เช่นไฟล์หรือ แอปพลิเคชัน (Application) ต่าง ๆ ออกไป

แล้ว RAM มีปัจจัยอะไรบ้างในการตัดสินใจว่าข้อมูลไหนควรถูกออฟโหลดออกไปเก็บใน Pagefile ? โดยในที่นี้เราจะยกตัวอย่างด้วยแอปพลิเคชันสักแอปฯ หนึ่งละกัน

โดยปกติแล้ว เมื่อคุณย่อแอปพลิเคชันลง ระบบปฏิบัติการ Windows ก็จะปล่อยให้แอปฯ นั้น ๆ ทำงานอยู่เป็นเบื้องหลัง (Background Application) แต่มันจะยังคงข้อมูลไว้ใน RAM เพื่อให้สามารถเข้าถึงได้ทันทีเมื่อมีการร้องขอ

และหลังจากนั้น เมื่อคุณรันแอปที่ต้องใช้ RAM เป็นจำนวนมาก ระบบปฏิบัติการ Windows ก็จะต้องจัดการหาพื้นที่ RAM ให้ว่างพอสำหรับแอปที่ถูกเรียกขึ้นมาใหม่ และเพื่อการดังกล่าว Windows ก็จะทำการบอกให้ RAM จัดการโละไฟล์โปรแกรมของแอปที่ถูกย่อลงไปอยู่ในรูปของ Pagefile.sys เพื่อที่จะสามารถทำให้หน่วยความจำว่างลงได้โดยไม่สูญเสียข้อมูลไป

ข้อสังเกต : โดยปกติแล้ว Windows จะเก็บ Pagefile.sys ไว้ใน Root Folder ของไดรฟ์ C :\

และเมื่อคุณเรียกใช้แอปพลิเคชัน ที่ถูกย่อไว้ขึ้นมาอีกครั้ง ระบบปฏิบัติการ Windows ก็จะทำการอ่านข้อมูลจากไฟล์ Pagefile.sys นี่แทน เรียกได้ว่าเป็นการย้ายภาระการจัดเก็บข้อมูลของหน่วยความจำ ไปทิ้งไว้ให้บน ฮาร์ดดิสก์ชั่วคราว พอจะใช้เมื่อไหร่ ก็ค่อยขอโหลดกลับขึ้นมาอีกที อะไรทำนองนั้น

อย่างไรก็ตาม การโหลดข้อมูลต่างๆ อย่างเช่น ไฟล์โปรแกรมจาก Pagefile.sys จะช้ากว่าการอ่านจาก RAM โดยตรง โดยเฉพาะการอ่านจาก ฮาร์ดดิสก์ไดร์ฟ (HDD) แบบธรรมดา ที่ไม่ใช่จาก อุปกรณ์เก็บข้อมูลแบบ SSD (Solid-State Drive)  แต่ก็ถือว่าเร็วกว่าการปิดโปรแกรมแล้วเปิดขึ้นมาใหม่อยู่ดี

ข้อมูลเพิ่มเติม : RAM คืออะไร ? Harddisk คืออะไร ? SSD คืออะไร ? และแตกต่างกันอย่างไร ?

วิธีเช็คขนาดไฟล์ Pagefile.sys
(How to check the size of Pagefile.sys ?)

โดยปกติแล้ว เพื่อไม่ให้เกิดความสับสนปนเปกับไฟล์อื่น ๆ ระบบปฏิบัติการ Windows จะทำการจัดการซ่อนไฟล์ Pagefile.sys ไว้โดยอัตโนมัติ ถ้าหากคุณต้องการจะมองเห็นการมีอยู่ของพวกมันแล้วล่ะก็ จะต้องใช้วิธีการดังต่อไปนี้ค่ะ

1. กด "ปุ่ม Windows + E" เพื่อเปิด "แอป File Explorer" ขึ้นมา
2. คลิกที่ "เมนู This PC" ทางแถบไดเรกทอรีด้านซ้าย ดับเบิ้ลคลิกที่ "ไอคอน ไดรฟ์ C:" ด้านขวาเพื่อเปิดขึ้นมา
3. ไปที่ "เมนู Folder Options"
   • Windows 11 : ให้คลิกที่ "ปุ่ม สามจุดไข่ปลา" ที่เมนูด้านบน แล้วเลือก "เมนู Options" 
   • Windows 10 : ให้คลิกที่ "เมนู View" จากเมนูด้านบน แล้วคลิกที่ "เมนู Options"

4. ในหน้าต่าง Folder Options เลือก "แท็บ View" แล้วเอาติ๊กถูกที่ "ตัวเลือก Hide protected operating system files (Recommended)" ออก แล้วกด "ปุ่ม OK"
5. ในกรณีที่มีแจ้งเตืองขึ้นมาในการแสดงไฟล์ระบบตามภาพด้านล่าง ให้เราคลิก "ปุ่ม Yes" เพื่อตกลงแสดงไฟล์ระบบต่อไป

เราควรลบไฟล์ Pagefile.sys หรือเปล่า ?
(Should we delete Pagefile.sys ?)

มีอยู่เหตุผลเดียวที่เราควรจะลบไฟล์ Pagefile.sys ทิ้ง นั่นก็คือเป็นไปเพื่อการทวงคืนพื้นที่จัดเก็บข้อมูลในกรณีที่คุณมีพื้นที่ RAM เหลือเฟือเท่านั้น เพราะ RAM ก็จะไม่จำเป็นต้องทำการออฟโหลดข้อมูลเพื่อการทำงานที่ไหลลื่นอีกต่อไป ซึ่งสำหรับผู้ใช้ Windows โดยทั่วไปแล้ว ควรจะมีขนาด RAM อยู๋ที่ 16 GB. ขึ้นไปสำหรับการใช้งาน

ถ้าหากคุณลบไฟล์ Pagefile.sys ไปแล้ว แล้วเครื่องคอมพิวเตอร์ของคุณเกิดมีปัญหาหน่วยความจำไม่พอ ระบบจะเริ่มเกิดอาการหน่วงหรือช้าลง และถ้ามันหน่วงมากขึ้นเรื่อย ๆ ก็อาจเกิดอาการค้างหรือเด้งไปในที่สุด

เครดิตภาพ : https://forums.tomshardware.com/threads/pc-crash-without-bsod.1783836/#lg=_xfUid-2-1657190189&slide=0

นอกจากนี้ คุณยังอาจพบว่าแอปพลิเคชันบางตัวทำงานได้ช้าลง หรือค้างอยู่บ่อยครั้ง นั่นเป็นเพราะว่ามันไม่มีที่ให้ใส่ข้อมูลเพื่อสำรองพื้นที่ RAM ไว้อีกต่อไปในเวลาที่ RAM เต็ม เนื่องจากไม่มี Pagefile.sys มาคอยช่วยแบ่งเบาแล้ว

ดังนั้น เว้นเสียแต่ว่าความต้องการหน่วยความจำกายภาพของคุณจะไม่มากกว่าความจุของ RAM ที่ติดตั้งไว้ เราขอแนะนำให้ปล่อย Pagefile.sys ไว้แบบเดิม ไม่ต้องไปยุ่งกับมันจะดีกว่า

วิธีลบไฟล์ Pagefile.sys
(How to delete Pagefile.sys ?)

เพราะ Windows นั้นใช้พึ่งพาการใช้ไฟล์ Pagefile.sys ดังนั้นโดยทั่วไปแล้ว ระบบจะไม่อนุญาตให้คุณสามารถลบไฟล์นี้ได้โดยตรงใน File Explorer อย่างไรก็ตาม ถ้าหากคุณต้องการลบมันจริง ๆ ก็ยังมีวิธีในการลบไฟล์ดังกล่าวอยู่เพื่อกู้คืนพื้นที่กลับมา ด้วยวิธีการดังต่อไปนี้

1. กด "ปุ่ม Windows + S" เพื่อเปิด Windows Search ขึ้นมา
2. พิมพ์คำว่า "sysdm.cpl" ในช่องค้นหาแล้วกด "ปุ่ม Enter"

3. เลือก "แท็บ Advanced" ในส่วนของ Performance คลิกที่ "ปุ่ม Settings"

4. ในกล่อง "ตัวเลือก Performance Options" เลือก "แท็บ Advanced" แล้วคลิก "ปุ่ม Change"

5. ใน "หน้าต่าง Virtual Memory" ให้เอาติ๊กถูกที่ "ตัวเลือก Automatically manage paging file size for all drives" ที่ด้านบนสุดออก

6. คลิกที่ "ตัวเลือก No paging file" ในปุ่มกลมเพื่อไม่ให้สร้างไฟล์ Pagefile.sys ขึ้นมาอีก แล้วคลิกที่ "ปุ่ม Set" ทางด้านขวามือ

7. คุณจะได้รับการแจ้งเตือนจาก Windows ขึ้นมา ให้คลิกที่ "ปุ่ม Yes" เพื่อข้ามไป

8. คลิกที่ "ปุ่ม OK" เพื่อปิด "หน้าต่าง Virtual Memory" และจัดการใช้งานการตั้งค่าที่เราเพิ่งเปลี่ยนแปลงไป
9. ทำการรีสตาร์ทคอมพิวเตอร์หนึ่งรอบเพื่อให้ระบบสามารถจดจำค่าได้อย่างสมบูรณ์

และเมื่อ Windows บูตกลับมาอีกครั้ง ระบบปฏิบัติการของเราก็จะไม่มีการใช้งาน Pagefile.sys อีกต่อไป และจะจัดการลบไฟล์ดังกล่าวออกไปจากไดรฟ์ของเราให้ด้วย

วิธีปรับขนาดไฟล์ Pagefile.sys (How to resize Pagefile.sys ?)

ถ้าคุณไม่ได้คิดที่จะลบไฟล์ Pagefile.sys ออกไป เพราะคิดว่าอาจจะยังจำเป็นต้องใช้มันอยู่ หรือจะด้วยเหตุผลอื่นใดก็แล้วแต่ ให้ลองลดขนาดแทนดู อย่างน้อย ก็ไม่ต้องเสี่ยงกับภาวะ RAM เต็มแล้วไม่มี Pagefile มาช่วยแบ่งเบาภาระการโหลด

1. กด "ปุ่ม Windows + S" เพื่อเปิด Windows Search ขึ้นมา
2. พิมพ์คำว่า "sysdm.cpl" ในช่องค้นหาแล้วกด "ปุ่ม Enter"

3. เลือก "แท็บ Advanced" และคลิกที่ "ปุ่ม Settings" ที่อยู่ภายใน "กรอบ Performance"

4. ใน "หน้าต่าง Performance Options" ให้เลือก "แท็บ Advanced" แล้วตามด้วยคลิก "ปุ่ม Change"

5. ใน "หน้าต่าง Virtual Memory" ให้เอาติ๊กถูกที่ "ตัวเลือก Automatically manage paging file size for all drives" ที่ด้านบนสุดออก

6. คลิกที่ปุ่มกลมเพื่อเลือก "เมนู Custom Size" คุณจะเห็นว่า ข้อความทั้งสองได้แก่ 1. Initial Size และ 2. Maximum size ไม่ได้เป็นสีเทาอีกต่อไปแล้ว

7. พิมพ์เลขขนาดไฟล์ที่ต้องการ หรือขนาดไฟล์ที่คิดว่าเหมาะสมในหน่วย เมกะไบต์ (MB.) ในกล่องข้อความทั้งสองแล้วคลิกที่ "ปุ่ม Set"
8. คลิกที่ "ปุ่ม OK" เพื่อปิด "หน้าต่าง Virtual Memory" และจัดการใช้งานการตั้งค่าที่เราเพิ่งเปลี่ยนแปลงไป
9. ทำการรีสตาร์ทคอมพิวเตอร์หนึ่งรอบเพื่อให้ระบบสามารถจดจำค่าได้อย่างสมบูรณ์

วิธีย้ายไฟล์ Pagefile.sys ไปเก็บไว้ที่อื่น
(How to move Pagefile.sys to store in other location ?)

หากไดรฟ์ที่เก็บไฟล์ระบบ (System Drive) หรือว่า ไดรฟ์ C: ของคุณ ต้องเก็บไฟล์เก็บโปรแกรมอะไรต่าง ๆ มากมายจิปาถะ แล้วอยากจะย้ายไฟล์ Pagefile.sys นี้ไปไว้ที่อื่นแทน ก็สามารถทำได้ด้วยเช่นกัน ด้วยวิธีการดังต่อไปนี้

1. กด "ปุ่ม Windows + S" เพื่อเปิด "แอป Windows Search" ขึ้นมา
2. พิมพ์คำว่า "sysdm.cpl" ในช่องค้นหาแล้วกด "ปุ่ม Enter"

3. เลือก "แท็บ Advanced" ในส่วนของ "กรอบ Performance" ให้คลิกที่ "ปุ่ม Settings"

4. ใน "หน้าต่าง Performance Options" ให้เราเลือก "แท็บ Advanced" แล้วคลิก "ปุ่ม Change"

5. ใน "กรอบ Virtual Memory" ให้เอาติ๊กถูกที่ "ตัวเลือก Automatically manage paging file size for all drives" ที่ด้านบนสุดออก
6. คลิกที่ "ตัวเลือก No paging file" ในปุ่มกลมเพื่อไม่ให้สร้างไฟล์ Pagefile.sys ขึ้นมาอีก แล้วคลิกที่ "ปุ่ม Set" ทางด้านขวามือ

เครดิตภาพ : https://www.windowscentral.com/how-move-virtual-memory-different-drive-windows-10

7. คุณจะได้รับการแจ้งเตือนจาก ระบบปฏิบัติการ Windows ขึ้นมา ให้คลิกที่ "ปุ่ม Yes" เพื่อข้ามไป

8. จัดการเลือกไดรฟ์ที่คุณต้องการให้ ระบบปฏิบัติการ Windows สร้าง Pagefile แทนที่ไดรฟ์ C: เก่า ในที่นี้จะเลือก "ไดรฟ์ E"
9. คลิกที่ "ตัวเลือก System managed size" ในปุ่มกลม แล้วกด "ปุ่ม Set"

เครดิตภาพ : https://www.windowscentral.com/how-move-virtual-memory-different-drive-windows-10

10. เมื่อมี "กล่องข้อความแจ้งเตือน" ปรากฏขึ้นมาใหม่ ให้กด "ปุ่ม OK"
11. คลิกที่ "ปุ่ม Apply" แล้วตามด้วย "ปุ่ม OK" จากนั้นก็ทำการรีสตาร์ทเครื่องให้เรียบร้อย Windows ก็จะจัดการย้ายที่ไปสร้าง Pagefile ในไดรฟ์ใหม่ที่คุณเลือกไว้แล้วล่ะ